(Mis)interpretaties van data en informatie
Op dag 2, ronde 4, laten Pierre Veelenturf en Akko Bijl zien welke data er binnen het MBO allemaal is en welke uitdagingen er zijn om er conclusies aan te verbinden.
Eerst een kleine introductie:
- De dataverzamelingen die er zijn, zijn gebaseerd op survey-onderzoek, analyses uit bestaande datasets en experimenteel onderzoek.
- Metadata: dit zijn gegevens die de karakteristieken van de data beschrijven. Data over data dus.
- Authentieke bronnen: als je data bezit of maakt dan brengt dat een verantwoordelijkheid met zich mee op het gebied van volledigheid, nauwkeurigheid, toegankelijkheid, versie-beheer etc.
- Datakwaliteit: Processen van registratie, eigenaarschap.
Pierre en Akko illustreren de uitdaging aan de hand van een aantal voorbeelden:
- Tweede tel-datum: Bij wisselen van crebo, schrijven we een student uit en weer in. Conclusie: we hebben 80.000 uitschrijvingen! Nu is dat aangepast: de inschrijving op school staat los van de verbintenissen met de student.
- Werkzame senioren: Kop in de krant, we nemen meer 55+ aan! Later blijkt dat door het opschroeven van de pensioenleeftijd, er meer blijven doorwerken.
Hoe voorkom je verwarring? Pierre moedigt aan vragen te stellen:
Zijn de juiste onderzoeksvragen gesteld? Zijn de juiste gegevens gekozen? Zijn de gegevens juist samengesteld? Met de juiste methodes? Zijn de resultaten juist geïnterpreteerd? Waarom is deze presentatie vorm gekozen?
Helemaal leuk werd het door te spelen met cijfers. Bijvoorbeeld ‘kun je slim studenten met onvoldoendes schuiven over groepen zodat het gemiddelde van de beide groepen toch voldoende wordt?’. Ja, dat kan en werkt op dezelfde manier als Gerrymandering.
Vervolgens keken we naar presentatievorm: vaak wordt dezelfde data anders getoond om een specifieke klemtoon te leggen. Een nadruk om een verhaal te vertellen. Dus iemands motief komt vaak tot uiting in de vorm van presenteren.
Relatief makkelijke controles zijn:
- Checken waar assen in grafieken beginnen: als ze niet op 0 beginnen zodat verschillen relatief groter lijken.
- Als procenten met procentpunten verwisselt worden.
Pierre en Akko vertellen levendig en laten met concrete en herkenbare voorbeelden zien waar de valkuilen zitten. Ik zag er ook impliciet een pleidooi voor onderzoeksjournalistiek in, aangezien de media net zo goed in deze valkuilen stapt. Of een aanklacht tegen luie journalistiek die beginnersfouten maken met het tonen van cijfers. Een niveau dat ze voor grammatica en spelling niet zouden accepteren.
Geen berichten